Niniejszy tom serii Historia obok... stara się przybliżyć Czytelnikowi sposób postrzegania przez minionych mieszkańców i osoby z zewnątrz przestrzeni tworzącej dziś gminę Kostomłoty. Zawiera on również zestawienie najbardziej reprezentatywnych map pomiarowych z XIX-XX w. Autorzy tomu wskazują w komentarzu na charakterystykę przemian, jakim podlegał w tym czasie krajobraz gminy. Dziś powierzchnię gminy położonej między Środą Śląską a Kątami Wrocławskimi pokrywają w większości pola (88%), lasy zajmują jedynie 8%. Czy był to wynik przyśpieszonej modernizacji XIX-XX w. w okolicach Wrocławia? A może długotrwały proces sięgający korzeniami średniowiecza? W wypowiedziach ówczesnych mieszkańców i osób z zewnątrz oglądających okolicę szukamy odpowiedzi na pytania, które miłośnikom historii mogą wiele powiedzieć tak o mentalności mieszkańców, jak i ekologicznych uwarunkowaniach funkcjonowania tutejszej gospodarki. Spójrzmy: przed XIX w. w opisach wsi dominują odniesienia do osób właścicieli działek, rzadziej instytucji życia społecznego i gospodarczego (kościoły, młyny, karczmy). Zaś portret Kostomłotów i okolicy wyłaniający się ze zdjęć kartograficznych XIX-XX w. ukazuje obraz żyznej ziemi wykorzystywanej do celów rolniczych. Tak ukształtowany krajobraz gospodarczy wpływał również krajobraz kulturowy regionu, ale go nie determinował. Zasadniczym elementem, który w pełni wyświetlają mapy niniejszego Atlasu, świadczącym o obecności typowych, dla wskazanego tu okresu, przemian modernizacyjnych był rozwój siatki komunikacji drogowej. Przypieczętowaniem tej tendencji było pojawienie się w latach 30. XX w. w krajobrazie okolic Kostomłotów autostrady.
