Śląsk ojczysty. Dzieje wspólnot lokalnych w kontekście tożsamości regionalnej, państwowej i narodowej (XII-XXI w.). Cz. 1
Celem projektu jest opracowanie metod badań dziejów i krajobrazu kulturowego wspólnot lokalnych na przykładzie Śląska. W ramach realizacji obecnego etapu prac wybrano do opracowania 5 gmin dolnośląskich spośród posiadających najniższe dochody na głowę mieszkańca. Aby zapewnić możliwie zróżnicowany przekrój warunków historycznych, w których kształtowała się przeszłość badanych grup, na potrzeby analiz wybrano dwie gminy z terenu Pogórza Sudeckiego (Lubawka, Świerzawa), gminę znajdującą się w pobliżu i w cieniu metropolii wrocławskiej (Kostomłoty) oraz dwie gminy z nizinnego pogranicza Śląska i Wielkopolski (Milicz, Żukowice).
Efektami końcowymi projektu będzie cykl publikacji dotyczących każdej w wybranych gmin:
1) opracowania historyczne dziejów gmin;
2) opracowania dziedzictwa kulturowego gmin;
3) zeszyty Atlasu historycznych map gmin Śląska dotyczące badanych gmin oraz serie wydawnicze
Dodatkowo planowane jest wydanie serii opracowań dóbr kultury materialnej wsi śląskich - dziewięciu zeszytów dotyczących wybranych wsi z województw dolnośląskiego i opolskiego.
Wszystkie prezentowane opracowania mają posłużyć do wypracowania modelu badań społeczności lokalnych i ich udostępniania, ale także do wykorzystania inspiracji płynących z prac dotychczas realizowanych projektów i promowania przeszłości lokalnej w świadomości tak mieszkańców konkretnych wspólnot, jak i odbiorców zewnętrznych, w tym profesjonalnych badaczy.
Ostatecznie zamierzone zintensyfikowanie badań nad lokalnym krajobrazem kulturowym ma prowadzić do przekształcenia szeregu sformułowań modelowych, a także przełamania paradygmatu badań ustanawiającego strategię top-down w badaniach historycznych (od modelu wielkoskalowego do poszukiwań jego realizacji w przestrzeni lokalnej). Ale za równie ważki uznaje się wymiar społeczny działań uczestników projektu na rzecz zwiększenia zainteresowania działaniami wspólnotowymi członków wspólnot lokalnych. Działaniami opartymi o pogłębioną świadomość obecności w ramach wielokulturowego dziedzictwa historycznego. Celem nadrzędnym pozostaje bowiem przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia kulturowego i w konsekwencji społecznego członków wspólnot lokalnych poprzez włączenie ich i ich dziedzictwa w obręb współczesnego dyskursu kulturowego. A w konsekwencji docenienie znaczenia wielokulturowego i wielowątkowego dziedzictwa wspólnot i przestrzeni lokalnych dla poznawania kultury współczesnych Polaków.