Karczyce - K. fil. Podwyższenia Krzyża Świętego

Kościół filialny p.w. Podwyższenia Krzyża Św., wzniesiony ok. 1500 r., przebudowany ok. 1600 r. w partii prezbiterium, zmodernizowany w l. 1880-1881, remontowany w 1965, 1992 (malowanie wnętrza), l. 1995/96 (wymiana więźby dachowej i pokrycia nad prezbiterium, wymiana tynków elewacyjnych i malowanie elewacji) i 1999 r. (przełożenie pokrycia dachowegonawy i zakrystii). Wygląd kościoła z ok. poł. XVIII w. znany z rysunków F.B. Wernhera.
Kościół orientowany, murowany z cegły i częściowo tynkowany, z ceglanymi szczytami i fragmentami ścian bocznych, oskarpowany w partii prezbiterium. założony na planie prostokąta, z węższym, niższym, dwuprzęsłowym, prosto zamkniętym prezbiterium. Przy prezbiterium od północy zakrystia na planie prostokąta; przy nawie od południa prostokątna kruchta ze szczytem flankowanym pinaklami. Nawa, prezbiterium, zakrystia i kruchta kryte dwuspadowymi, ceramicznymi dachami; na chorągiewce z kulą na szczycie zachodnim data „1880”. W kruchcie zamurowany portal z datą „1881” w marmurowym kluczu. Wnętrze kościoła salowe; nawa przekryta stropem, prezbiterium sklepieniem sieciowym z wyciągniętymi szwami wyrobionymi w tynku, dekorowanym tynkowymi pseudozwornikami.
Najważniejsze elementy wyposażenia kościoła neogotyckie: ołtarz główny, 1880 r. ufundowany przez proboszcza F. Kiesl (?), z sygnowanym obrazem „św. Helena” aut. Ferdinanda Wintera; ambona, ok. 1880; empora i prospekt organowy, ok. 1881 r.; balaski, ok. 1881. Ponadto renesansowa chrzcielnica z ok. 1580 r. i dwa secesyjne witraże, ok. 1910. W świątyni zachowana także rzeźbiona w piaskowcu figuralna, dziecięca płyta nagrobna Magdaleny von Eisersdorf (†1583) oraz epitafium Georga Sigismunda von Taubader z Karczyc (†1721). Na elewacji południowej nawy płyta nagrobna pastora Ambrosiusa Richtera (1542-†1612) oraz barokowy obelisk z 2 poł. XVIII w. oraz fragment manierystycznego epitafium z ok. 1660 r. w niszy nad wejściem do kruchty południowej.
Przed kościołem, od zachodu, na metalowej konstrukcji z 1963 r., zawieszony barokowy dzwon z 1732 r. odlany we Wrocławiu przez ludwisarza Johanna Jacoba Krumpfera.
Cmentarz przykościelny, założony ok. 1500 r., przekształcony w l. 1880-1881; na nieregularnym planie zbliżonym do owalu, z bramą wejściową od zachodu na osi fasady świątyni i furtą od wschodu, ogrodzony drewnianym parkanem na kamiennej podmurówce z murowanymi, tynkowanymi słupkami zwieńczonymi ostrosłupowymi czapami. Wzdłuż ogrodzenia nasadzenia z lip. Mogiły we wschodniej, północnej i południowej części cmentarza; od południa klasycystyczny nagrobek Ernsta Friedricha von Kessel (1737-†1785) w formie kanelowanego trzonu kolumny zwieńczonej wazą.

Źródło: 

[za:] Studium wartości kulturowych gminy Kostomłoty, s. 76-77. Online: http://www.kostomloty.pl/studium-wartosci-kulturowych-gminy-kostomloty.html [19.02.2016].

Zdjęcia: